माझी सांगितिक (ऐकीव) वाटचाल - दर्द-ए-डिस्को

माझी सांगितिक (ऐकीव) वाटचाल

भाग १ - विशेष पुरवणी

दर्द-ए-डिस्को

ढोबळ मानाने, माझ्या लहानपणी सिनेयुगाचे दोन भाग करता येईल. १९८० च्या आधीचा आणि नंतरचा. 

१९८० पूर्वीचा- 

अर्थात माझा जन्म काही हडप्पा मोहंजोदडोच्या काळातला नाही. त्यामुळे मला आठवतो तो काळ साधारण ७८ नंतरचा. अमिताभ सुपरस्टार पदाच्या उच्च स्थानी असतांना, मी साधारण ५-६ वर्षांचा असेल. पण आमच्या घरात सिनेमा पाहणे वर्ज्य नव्हते. आम्ही सहकुटूंब सगळे पिक्चर पाहिले आहेत.

गाण्यांच्या दृष्टीने (की श्रुतीने) जे लक्षात राहिलेत ते असे.

मेरे पास आवो मेरे दोस्तो - अमिताभच्या आवाजातील पहिलं गाणं. रेडिओवर आले की आवाज एकदम फुल्ल असायचा. मि. नटवरलाल मधले अजून "परदेसीयां" पण छान होतं.

डॉन मधले खैके पान बनारस वाला, मैं हू डॉन.

मुकद्दर का सिकंदर मधले ओ साथी रे, सलाम ए इश्क.

"आँखीयोके झरोकोंसे"चे टायटल सॉंग तर आईला सुद्धा खूप आवडायचे. अजूनही हे गाणं ऐकतांना अंगाईगीत ऐकल्या सारखे वाटते. 

१९७८ मधली दोन गाणी जी भारतातल्या सर्व लग्नांच्या मिरवणुकीत अजूनही वाजवली जातात ती म्हणजे - "मुंगडा मुंगडा" आणि "आज मेरे यार की शादी है".

मामाच्या लग्नात मी आणि माझा मावसभाऊ डॉनच्या गाण्यावर नाचलो होतो.

७९ मध्ये अमिताभचा "काला पत्थर" आला होता. त्यातले "एक रास्ता है जिंदगी" छान जमून आले होते. "सरगम"चे सगळे गाणे छान होते, पण "डफलीवाले" सुपर हिट होते.

तेव्हाच्या दृष्टीने ऑफ-बिट किंवा अनवट गाण्यांमध्ये, दादा पिक्चर मधले "दिल के टुकडे", "नुरी"चे टायटल सॉंग हे होते.

 फिरोझ खानचा कुर्बानी पण तेव्हाचा. "बात बन जाए", "लैला ओ लैला", असली गाणी तेव्हाच्या मानाने काय आत्ता सुध्दा पाहिलीत तर खूप "बोल्ड" आहेत.

कल्याणजी आनंदजीचे संगीत असले तरी त्यात नक्की बाबला, विजू शाह, आणि काही पाकिस्तानी संगीतकारांनी हातभार लावला असणार. 

जसा कल्याणजी आनंदजींचा कुर्बानी, तसा लक्ष्मी-प्यारे यांचा "कर्ज". तो देखील ८० सालचा. कर्जचे संगीत खूप सुमधुर नसेल, पण त्यातला Orchestra (वाद्यवृंद) तुफान आहे. आजही तुम्ही Dolby वर कर्जची गाणी ऐका, लगेच प्रत्यय येईल. "ओम शांती ओम" पेक्षा मला "दर्द ए दिल" मधले musical pieces जास्त आवडतात. 

ह्यावर्षीचे अनवट गीते म्हणजे "चांद जैसे मुखडेपे", "छुकर मेरे मन को".

१९८० नंतरचा काळ- 

८०च्या शेवटी, किंबहुना ८१ च्या सुरुवातीला, "शान" आला. RD चे संगीत, "यम्मा यम्मा", "जानू मेरी जान", आणि आशा भोसलेंनी गायलेले "प्यार करने वाले". RD चे बरेच पिक्चर HMV कडे न रेकॉर्ड होता, Music India (EMI) किंवा Polygram वर असायचे. त्यामुळे रेकॉर्डिंगचा दर्जा उत्कृष्ट असायचा. 

"आशा" नावाचा एक पिक्चर आला होता. मोठ्या मंडळींना आवडेल असा. दादांच्या ITI मधल्या एका सरांनी, ह्यातले फक्त "शिशा हो या दिल हो" ह्या गाण्यासाठी "आशा" १५-२० वेळा पाहिला असेल. 

८१ मध्ये आलेला "एक दुजे के लिये" म्हणजे तेव्हाचा "सैराट" होता. सगळी गाणी तोंडपाठ असायची. अगदी गाण्यातल्या तामिळ शब्दांसकट- "आपडिया", "परवाइल्ले".

अमिताभचा "नसीब" सुद्धा musical होता. त्यातले "चल मेरे भाई" गाणे आमचे फेव्हरेट होते. गल्लीतल्या वात्रट मुलांनी, मला आणि आप्पाला सांगितले की "चल मेरे भाई" हे गाणे "इंसाफ का तराजू" मधले आहे. त्यामुळे आम्ही नको त्या वयात नको तो पिक्चर बघून आलो.

"लावारीस" देखील तेव्हाचा, "मेरे अंगनेमे", "अपनी तो जैसे तैसे", तेव्हा आवडायचे आणि आता "कब के बिछडे". आम्ही तेव्हा "सिलसिला" पाहिला नाही. कारण अमिताभ असून पिक्चरमध्ये व्हिलन नाही, मारामारी नाही, हे म्हणजे 'गुलाबजाम आहे पण गोड नाही', असा प्रकार होता. त्यातले गाणे मात्र रेडिओवर ऐकायचो, देखा एक ख्वाब, रंग बरसे. 

RD ने त्या वर्षी दोन स्टारपुत्रांच्या पिक्चरला संगीत दिले, एक रॉकी आणि दुसरा लव्ह स्टोरी. दोन्ही अल्बम आजही ऐकावेसे वाटतात. बाकी त्याकाळी RD म्हणजे मिडास राजा होता. 

ह्या काळचे हटके गाणे म्हणजे "तू इस तरह से". 

८२ च्या मध्याला, "कुली"च्या शूटिंगच्या दरम्यान अमिताभचा अपघात झाला. रेडिओ आणि पेपर मध्ये बातम्या यायच्या. मी आणि आप्पा, आम्ही अमिताभचे भक्त असल्याने येता-जाता मनोमन प्रार्थना करत असू की अमिताभला लवकर बरे होऊ दे!

दरम्यान ८२ मध्ये आलेला "खुद्दार" पहायला आम्ही रात्री पावसात गेलो होतो. "अन्ग्रेजी मे कहते है", हे बिनाकाला पहिले आले होते.

आमच्या आणि करोडो भारतीयांच्या प्रार्थनेने अमिताभ काही दिवसांनी बरा झाला.

अजून काही गाजलेले अल्बम म्हणजे 

"प्रेमरोग", "उमराव जान", "सनम तेरी कसम", "सत्ते पे सत्ता", "महान", "कालिया", "'तेरी कसम", "जमाने को दिखाना है", ह्यातले ६ RD चे आहेत. 

नाझिया हसनचे अजून एक गाणे आपण उचलले होते "बूम बूम" - स्टार पिक्चर मध्ये.

प्यासा सावन मधले "मेघा रे मेघा रे", प्रेमगीतचे "होठोसे छु लो तुम", हे देखील ह्याच काळातले.

८३ साली "शायद मेरी शादी का" हे बिनाका टॉपला होते. RD ने अजून एका स्टारपुत्रासाठी संगीत दिले होते - बेताब. "निकाह" हा अतिशय डोक्यावरून गेलेला पिक्चर पाहिला, पण त्यातले मला "चुपके चुपके रात दिन" आवडले. नंतर कळले की "गुलाम अली" कोण आणि काय चीज़ आहे ते. आमची हिंमत तेव्हा जितेंद्रचा "हिम्मतवाला" वगैरे पाहण्याची होती. 

मिथुनचा "डिस्को डान्सर" पाहिला नाही. पण गाणे खूपदा ऐकले. 

कमल हसनच्या "सदमा"चे संगीत तेव्हा कधी कानावर पडले नाही. पण आता ऐकतो तेव्हा 

आपण काय मिस केले ते कळते. त्यातली श्रीदेवी सुद्धा खूप उशिरा कळली. 

क्रमशः

संजय सोनार