सांस्कृतिक बदलाची नांदी

सांस्कृतिक बदलाची नांदी 

सध्या सर्व जगात कोरोना मुळे घरी आणि दारी एक "नजर कैद" निर्माण झाली आहे . "जग हे बंदिशाला" ह्याचा खरा अनुभव आता येतोय.
पाश्चिमात्य देशात "खाजगीपणा" किंवा एकमेकांना "स्पेस" देणे वगैरे नव्याने सांगण्याची गरज नाही. त्यांच्या संस्कृतीचा तो अविभाज्य भाग आहे. पण आपल्या भारतासारख्या देशाला जिथे "साधन" पासून ते "साधना" पर्यंत पदोपदी माणूस समाजात मानसिकरीत्या गुंतला आहे, तिथे अलिप्त राहणे हि एक शिक्षा आहे.

आता मात्र जेव्हा हे बंधन क्रमप्राप्त आहे, तेव्हा हा "खेळ" किती दिवस चालेल ह्यावर बरेच काही अवलंबून आहे. एक-दोन आठवड्यात जर परिस्थिती पूर्ववत झाली तर शेअर मार्केटच्या ग्राफ प्रमाणे एक मोठा "खोल" स्पाईक आपल्या आयुष्यात दिसेल. परंतु, हे जास्त दिवस चालले तर कदाचित आपल्या सवयी बदलतील, आवडी-निवडी, परस्परांकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन असे बरंच काही बदलेल. आत्ताच आपण एकमेकांकडे संशयाने बघत आहोत.

आपल्या कडे लहान मुलांना कारमध्ये "कार-सिट" शिवाय जाणे, पुढील सीटवर बसणे ई. अगदी सामान्य आहे. मात्र काही देशात उदा. अमेरिकेत "कार-सिट" अनिवार्य आहे, नाहीतर दंड भरावा लागतो. ह्या प्रमाणे सध्या आपण जे "बिनधास्त" आयुष्य जगतो त्याला मर्यादा येतील, किंबहुना आपण स्वतःहून त्या मर्यादा घालू.

हे सगळे खरेअसले तरी "गरज" माणसाला सगळं काही शिकवत असते. पुन्हा काही दिवसांनी आपण आपण पूर्वपदावर येऊ. पण, मधल्या काळातील ह्या "बंदिशाळे" मुळे, कुठेतरी सांस्कृतिक (cultural) बदलाला सुरुवात झाली असेल.

संजय सोनार
१९-मार्च-२०२०